Hệ thống OBD trên ô tô là gì? Chức năng & Các loại OBD

Hệ thống OBD là một trong những công cụ quan trọng, thường được tích hợp trên ô tô, giúp đảm bảo xe ô tô vận hành ổn định và an toàn. Vậy hệ thống này là gì? Chức năng, cấu tạo, nguyên lý hoạt động ra sao? Auto Protech sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết các thắc mắc trên đây.

Hệ thống OBD trên ô tô là gì?

Hệ thống OBD là viết tắt của On-Board Diagnostics, dịch sang tiếng việt sẽ có nghĩa là chẩn đoán trên xe. Cụ thể hơn, OBD là hệ thống điện tử được tích hợp phổ biến trên nhiều loại xe hiện đại, giúp người dùng theo dõi liên tục, thu thập thông tin thông qua mạng lưới cảm biến được gắn cố định xung quanh xe. Từ đó giúp chẩn đoán các lỗi động cơ và lỗi của xe, cảnh báo đến người lái để kịp thời xử lý sự cố.

Hệ thống OBD trên ô tô chính thức được ứng dụng rộng rãi trên thị trường vào năm 1980, nhằm đáp ứng tiêu chuẩn khí thải ngày càng khắt khe. Ngoài chức năng phát hiện lỗi, OBD còn giúp giám sát hành vi của người lái và kiểm soát lượng khí thải hiệu quả.

Hệ thống OBD được viết tắt là On-Board Diagnostics

Chức năng của hệ thống OBD

Hệ thống On-Board Diagnostics được ví như “bác sĩ” có chuyên môn cao, giúp người lái theo dõi và đánh giá tình trạng sức khoẻ của xe ô tô. Sau đây là một số chức năng chính của hệ thống thông minh này:

• Giám sát các hoạt động của động cơ: Hệ thống sẽ đo đạc và theo dõi các thông số quan trọng như nhiệt độ động cơ, vòng tua máy, áp suất nhiên liệu,…rồi so sánh các giá trị tiêu chuẩn để phát hiện bất thường, đánh giá hiệu suất hoạt động của động cơ.
• Theo dõi các chỉ số không được hiển thị trên xe: Nhiều người lái xe chuyên nghiệp thường sử dụng hệ thống chẩn đoán trên xe để theo dõi các chỉ số không được hiển thị, giúp họ tự chẩn đoán các vấn đề phát sinh và khắc phục kịp thời.
• Kiểm tra mức khí thải của xe: Dựa theo OBD để kiểm tra mức khí thải rất phổ biến ở Mỹ. On-Board Diagnostics sẽ được sử dụng để kiểm tra lượng khí thải của xe ô tô. Theo đó, các thanh tra viên sẽ dùng máy quét chuyên dụng và trích xuất dữ liệu từ xe để xác định xem chủ xe có tuân thủ các quy định về khí thải không.
• Giám sát hành vi của lái xe: Khá nhiều công ty bảo hiểm đang hỗ trợ giảm bớt phí bảo hiểm cho người lái xe nếu họ sử dụng hệ thống OBD để ghi lại dữ liệu lái xe. Đây sẽ là căn cứ để chứng minh lái xe tuân thủ các quy tắc lái xe an toàn.
• Giám sát hành trình của đội xe: Nhiều công ty vận tải sử dụng hệ thống chẩn đoán trên xe nhằm theo dõi vị trí các phương tiện, giám sát hiệu suất của nhiên liệu, hành vi của lái xe và chẩn đoán các lỗi từ xe. Từ đó giúp công ty quản lý đội xe chặt chẽ và hiệu quả hơn.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống OBD trên ô tô

Để hiểu rõ hơn về hệ thống OBD, hãy cùng tìm hiểu chi tiết cấu tạo và nguyên lý hoạt động của bộ phận này trên xe ô tô:

Cấu tạo

Hệ thống gồm 5 bộ phận chính sau đây:

• Bộ phận điều khiển trung tâm ECU: Đây chính là bộ phận quan trọng nhất và nằm ở vị trí trung tâm của OBD. Nhiệm vụ chính của bộ điều khiển trung tâm ECU là thu thập các thông tin quan trọng từ mạng lưới cảm biến phân bổ xung quanh xe. Sau đó, căn cứ vào các dữ liệu này để giám sát và điều khiển các bộ phận của xe ô tô.
• Mạng lưới cảm biến: Mạng lưới này là tập hợp của các cảm biến được gắn cố định tại nhiều vị trí khác nhau trên xe ô tô. Nhiệm vụ chính của mỗi cảm biến là theo dõi tình trạng hoạt động của các bộ phận khác nhau trên xe rồi truyền tín hiệu về bộ điều khiển trung tâm để giải mã, so sánh các thông số tiêu chuẩn và phát hiện các lỗi có thể xảy ra.
• Mã sự cố chẩn đoán DTC: Mã sự cố chẩn đoán hay còn được gọi là mã lỗi chẩn đoán DTC. Mỗi một mã DTC sẽ xác định lỗi cụ thể của một bộ phận trên xe, giúp người lái xe hoặc kỹ thuật viên sửa chữa dễ chẩn đoán lỗi hơn.
• Đèn báo sự cố MIL: Được tích hợp trên bảng điều khiển xe. Sau khi bộ điều khiển trung tâm ECU thu thập các mã lỗi để DTC gửi tín hiệu đến bảng điều khiển, đèn MIL sẽ bật cảnh báo người vận hành về sự cố của bộ phận nào đó trên xe.
• Cổng kết nối liên kết chẩn đoán DLC: Bộ phận này nằm ở phía dưới của taplo và rất gần vị trí của người lái. Cổng kết nối DLC đảm nhận nhiệm vụ kết nối với module điều khiển cùng máy chẩn đoán, nhằm trích xuất các thông số dữ liệu cùng các mã lỗi phân tích được của hệ thống OBD.

OBD được cấu tạo bởi 5 bộ phận chính

Nguyên lý hoạt động

Nhiệm vụ chính của hệ thống OBD trên ô tô là giám sát hiệu suất hoạt động của các bộ phận quan trọng như: hiệu suất hoạt động của động cơ, bộ phận đánh lửa, hoạt động của hệ thống khí thải hay hoạt động truyền động. Mạng lưới cảm biến phân bổ khắp xe để thu thập và gửi các thông tin liên quan tới tình trạng hoạt động của các bộ phận kể trên và truyền dữ liệu về bộ điều khiển trung tâm ECU.

Căn cứ vào thông tin thu thập được, ECU sẽ tiến hành giải mã, phân tích các tín hiệu rồi đối chiếu, so sánh với các thông số tiêu chuẩn để đánh giá các bộ phận trong xe có hoạt động bình thường hay không. Nếu xảy ra sự cố, đèn báo lỗi MIL ở bảng điều khiển xe sẽ phát sáng, cảnh báo người điều khiển xe.

Ngoài ra, hệ thống OBD còn lưu lại các mã lỗi DTC. Khi nhân viên kỹ thuật tiến hành kiểm tra, kết nối máy quét với cổng kết nối liên kết chẩn đoán DLC, hệ thống sẽ tiến hành xuất dữ liệu để hỗ trợ nhân viên chẩn đoán chính xác và khắc phục sự cố nhanh chóng.

Hệ thống OBD trên xe được dùng để giám sát hiệu suất hoạt đọng các bộ phận quang trọng

Các loại OBD phổ biến trên thị trường

Trên thị trường có nhiều loại OBD khác nhau về tiêu chuẩn và chức năng. Sau đây là 2 tiêu chuẩn OBD phổ biến nhất hiện nay:

OBD 1

Ra mắt vào đầu năm 1980, OBD1 là hệ thống chẩn đoán đời đầu, giúp phát hiện các sự cố của nhiều dòng xe khác nhau. Hạn chế lớn nhất của OBD1 là chưa có tiêu chuẩn chung, mã lỗi không có sự đồng nhất giữa các hãng xe và khả năng tương thích khá thấp. Trong khi đó, mỗi hãng xe trong thời kỳ này phát triển cho riêng mình một loại tiêu chuẩn về khí thải nên khiến cho hệ thống OBD1 bị phụ thuộc rất nhiều vào vấn đề này.

Hiện nay, OBD1 được sử dụng chủ yếu trên các dòng xe đời cũ. Tuy tồn tại nhiều nhược điểm nhưng chúng ta không thể phủ nhận những đóng góp tích cực của OBD1 trong việc hỗ trợ tìm ra lỗi nhanh chóng để sửa chữa xe hiệu quả, tiết kiệm thời gian.

OBD 2

Chính thức được phổ biến rộng rãi tại Mỹ vào năm 1996, OBD2 là thế hệ thứ 2, có nhiều cải tiến hơn so với OBD1 và được sử dụng phổ biến hiện nay. OBD2 là hệ thống điều khiển điện tự, giám sát các hoạt động của những bộ phận quan trọng trên động cơ, kể cả lượng khí thải của xe.

Hệ thống OBD2 yêu cầu người dùng phải sử dụng cổng kết nối chuẩn DLC Type 2 Connector để kết nối với các thiết bị chẩn đoán. Bên cạnh đó, các kỹ thuật viên cần sử dụng cùng một loại cáp để truy cập các thông tin từ OBD. Ngoài ra, OBD2 còn được ví như “đại sứ bảo vệ môi trường của ngành công nghiệp ô tô” khi giám sát các vấn đề ảnh hưởng đến khí thải, đảm bảo các xe ô tô hoạt động đúng theo tiêu chuẩn môi trường.

Hệ thống được chia thành 2 loại OBD 1, 2

Sự khác nhau giữa OBD 1 và OBD 2

OBD1 và OBD2 là hai tiêu chuẩn chuẩn đoán đại diện cho hai thế hệ công nghệ khác nhau. Mặc dù cùng phục vụ cho mục đích là chẩn đoán các lỗi trên xe ô tô nhưng hệ thống OBD1 và OBD2 sẽ có những khác biệt đáng kể trong cấu trúc, chức năng cùng khả năng tương thích. Theo dõi bảng so sánh sau đây sẽ giúp bạn dễ dàng đánh giá sự khác biệt của 2 loại này:

Bài viết trên đây đã tổng hợp các thông tin quan trọng về hệ thống OBD trên ô tô, giúp bạn có cái nhìn tổng quan về chức năng, nhiệm vụ, cấu tạo, phân loại và 2 tiêu chuẩn chuẩn đoán của hệ thống này trong việc bảo dưỡng và sửa chữa ô tô. Hãy theo dõi Auto Protech để cập nhật thêm nhiều kiến thức ô tô nhé!

>>> Đăng ký học ngay để trở thành kỹ thuật viên ô tô chuyên nghiệp: Khóa học nghề sửa chữa ô tô TP.HCM uy tín [UPDATE 2025]

Tác giả: Hoàng Ngọc Phương