Hộp cầu chì ô tô là gì? Cấu tạo, chức năng và vị trí phổ biến

Hộp cầu chì ô tô tuy nhỏ bé nhưng lại là bộ phận quan trọng, đảm nhận nhiệm vụ chính là ngắt mạch điện khi phát hiện dòng điện chạy trong hệ thống điện ô tô quá lớn. Từ đó góp phần bảo vệ hệ thống điện trên xe, ngăn ngừa tình trạng quá tải gây cháy nổ, hư hỏng. Việc nắm được các thông tin quan trọng về chức năng, vị trí cùng cách vệ sinh cầu trì sẽ giúp bạn chủ động xử lý các tình huống bất ngờ có thể xảy ra. Sau đây, Auto Protech sẽ cùng bạn điểm qua một số thông tin cơ bản về hộp cầu chì xe ô tô.

Hộp cầu chì ô tô là gì?

Hộp cầu chì ô tô là bộ phận trực thuộc hệ thống an toàn của xe hơi, thường được lắp đặt phía dưới nắp capo hoặc bên dưới bảng taplo ô tô. Nhiệm vụ chính của hộp cầu chì là ngắt mạch khi phát hiện dòng điện trong xe vượt quá mức an toàn. Từ đó bảo vệ các chi tiết thuộc hệ thống điện ô tô khỏi các tình huống quá tải gây chập điện, cháy nổ và hỏng hóc.

Cấu tạo

Một hộp cầu chì sẽ bao gồm nhiều cầu chì với các chức năng khác nhau. Mặc dù trên thị trường hiện nay có nhiều loại cầu chì ô tô khác nhau, mỗi loại sở hữu cấu trúc riêng biệt. Tuy nhiên, đa số cầu chì thường sẽ được thiết kế bao gồm 3 phần chính là:

• Đế cầu chì: Bộ phận này thường được làm bằng kim loại.
• Vỏ cầu chì: Có thể được làm từ nhựa, gốm, sứ hay thủy tinh. Riêng đối với những loại cầu chì có dòng định mức cao, phần vỏ sẽ được thiết kế thêm một lớp chất nhồi phía bên trong vỏ để hạn chế hiện tượng hồ quang khi sự cố xảy ra.
• Dây chảy: Đây là phần lõi và quan trọng nhất của cầu chì, đảm nhận nhiệm vụ chính là ngắt mạch khi sự cố quá tải điện xảy ra. Bộ phận này có thể được làm từ vật liệu kim loại có điểm nóng chảy thấp và điện trở suất cao như chì, đồng, thiếc, thau bạc hoặc nikel….  đảm bảo độ nhạy và hiệu quả khi bảo vệ hệ thống điện trên xe.

Nguyên lý hoạt động

Nguyên lý hoạt động chính của cầu chì là dựa trên đặc tính Ampe – giây, chính là sự phụ thuộc của thời gian chảy đứt cùng với dòng điện chạy qua. Khi cường độ dòng điện vượt ngưỡng cho phép, dây chảy bên trong cầu chì sẽ tự động nóng chảy hoặc uốn cong lại để tách ra khỏi mạch điện để ngắt mạch. Dòng điện càng lớn thì quá trình mạch ngắt càng nhanh.

Chức năng của hộp cầu chì ô tô

Hộp cầu chì ô tô đảm nhận chức năng chính là bảo vệ hệ thống điện của xe. Khi dòng điện quá tải, dây chảy sẽ bên trong cầu chì sẽ tự động đứt, ngắt mạch. Từ đó ngăn ngừa nguy cơ hư hỏng cho các thiết bị điện, đảm bảo an toàn và duy trì tuổi thọ lâu bền cho toàn bộ hệ thống điện. Đồng thời còn bảo vệ an toàn cho người sử dụng, tránh các tai nạn liên quan tới điện.

Các vị trí hộp cầu chì xe ô tô phổ biến

Hộp cầu chì ô tô thường được bố trí ở hai vị trí chính là bên dưới nắp capo và dưới bảng điều khiển (táp-lô). Hầu hết các loại xe ô tô đều được trang bị cầu chì bên trong khoang động cơ, nằm ở bên trái hoặc bên phải, gần ắc quy. Ngoài ra, ở một số dòng xe hiện đại còn được bổ sung thêm hộp cầu chì dưới bảng táp-lô, đặt gần phía người lái hoặc hành khách. Mỗi hộp cầu chì lại đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ điện cho một nhóm các bộ phận khác nhau như:

• Hộp cầu chì bên dưới nắp capo chịu trách nhiệm bảo vệ các chi tiết quan trọng trong hệ thống động cơ như: Bộ điều khiển điện tử ECU, quạt làm mát, hệ thống chống bó cứng phanh ABS và bình ắc quy…
• Hộp cầu chì gần bảng điều khiển sẽ chịu trách nhiệm bảo vệ các thiết bị tiện nghi ở bên trong cabin, bao gồm kính điện, đèn nội thất, hệ thống âm thanh/giải trí và đèn tín hiệu.

Cách xác định vị trí hộp cầu chì trên các dòng xe khác nhau

Trên các dòng xe khác nhau, vị trí của hộp cầu chì có thể thay đổi tùy theo quy định của từng hãng cũng như năm sản xuất. Tuy nhiên, có một số vị trí phổ biến mà bạn có thể kiểm tra trước như:

• Hộp cầu chì nằm bên dưới nắp ca-pô (trong khoang động cơ): Cầu chì thường đặt nằm ở một bên của khoang động cơ, ngay ần ắc quy hoặc gần vách ngăn của khoang động cơ và cabin. Bạn có thể thấy một hoặc nhiều hộp cầu chì tại vị trí này. Hộp cầu chì ô tô thường có nắp nhựa màu xám hoặc đen và có ký hiệu hoặc chữ “FUSE BOX”.
• Hộp cầu chì nằm trong cabin (khoang hành khách): Ở trong cabin, hộp cầu chì có thể được đặt nằm phía dưới bảng táp-lô (dashboard). Cụ thể là đằng sau hộc đựng đồ phụ hoặc phía dưới vô lăng. Thường sẽ có một nắp nhựa che chắn bên ngoài cầu chì. Ngoài ra, trên một số dòng xe khác, cầu chì có thể được đặt nằm bên cạnh hoặc phía sau bảng điều khiển trung tâm.

Nhìn chung, để xác định vị trí chính xác nhất của cầu chì trên từng chiếc xe, bạn hãy tham khảo sách hướng dẫn sử dụng sẽ cung cấp sơ đồ chi tiết về vị trí của tất cả các hộp cầu chì trên xe. Sơ đồ thường nằm trong chương bảo trì hoặc thông số kỹ thuật của xe.

Sơ đồ hộp cầu chì ô tô

Để giúp bạn hiểu rõ hơn về hộp cầu chì ô tô, ngay sau đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cách đọc sơ đồ cùng ý nghĩa của các ký hiệu được in trên nắp hộp cầu chì:

Cách đọc sơ đồ trên nắp hộp cầu chì

Để có thể đọc sơ đồ trên nắp hộp cầu chì ô tô một cách hiệu quả, bạn cần phải chú ý đến 2 yếu tố quan trọng sau:

1. Vị trí sơ đồ

Sơ đồ thường được in ở mặt trong của nắp hộp cầu chì, bạn hãy mở nắp hoàn toàn để có thể quan sát rõ sơ đồ.

2. Bố cục sơ đồ

• Sơ đồ sẽ hiển thị rõ các vị trí của cầu chì trong hộp, tương ứng với vị trí thực tế của từng cầu chì.
• Các cầu chì có thể được sắp xếp theo hàng, cột hoặc theo hình dạng đặc biệt nào đó tùy theo thiết kế của hộp.
• Mỗi vị trí cầu chì trên sơ đồ sẽ đi kèm với một kí hiệu hoặc chữ viết tắt mô tả chức năng của mạch điện mà cầu chì đó bảo vệ.
• Ngoài ký hiệu chính, bạn sẽ thấy một con số chỉ định cường độ dòng điện tối đa (ampe – A) mà cầu chì đó có thể chịu được.

Khi đã nắm được các lưu ý trên, bạn sẽ dễ dàng hình dung các bước đọc sơ đồ trên nắp hộp cầu chì như sau:

• Bước 1: Xác định vị trí của cầu chì mà bạn đang muốn kiểm tra hoặc thay thế bên trong hộp cầu chì thực tế.
• Bước 2: Tìm kiếm vị trí thực tế của cầu chì tương ứng trên sơ đồ được nắp ở hộp cầu chì. Sơ đồ thường được vẽ để tương ứng với cách bố trí cầu chì thực tế.
• Bước 3: Xem ký hiệu hoặc chữ viết tắt tương ứng với từng vị trí trên sơ đồ để nắm được chứng năng của cầu chì.
• Bước 4: Kiểm tra số ampe (A) được ghi bên cạnh ký hiệu để đảm bảo thay thế bằng cầu chì có cùng chỉ số về cường độ dòng điện.

Ý nghĩa các ký hiệu trên sơ đồ hộp cầu chì

Mỗi hộp cầu chì trên ô tô đều được trang bị bảng chú thích các ký hiệu, giúp phục vụ cho quá trình kiểm tra, sửa chữa và thay thế các bộ phận dễ dàng hơn. Sau đây là bảng tổng hợp các ký hiệu phổ biến cũng như ý nghĩa của chúng mà bạn nên biết:

Sự khác biệt giữa cầu chì và rơ-le (relay)

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa cầu chì và rơ-le (relay) sẽ giúp bạn nắm bắt được nguyên lý hoạt động cơ bản của hệ thống điện trên ô tô. Cũng như cách mà chúng phối hợp làm việc để đảm bảo xe hoạt động an toàn, hiệu quả. Bảng tổng hợp sau đây sẽ giúp bạn nắm được sự khác biệt giữa cầu chì và rơ-le (relay):

Cách bảo trì, vệ sinh hộp cầu chì xe ô tô

Việc bảo trì, vệ sinh hộp cầu chì ô tô cần được tiến hành định kỳ để đảm bảo các kết nối điện luôn tốt và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để có biện pháp xử lý kịp thời. Sau đây là chi tiết các bước vệ sinh hộp cầu chì xe ô tô an toàn và hiệu quả:

1. Tắt động cơ và rút chìa khóa: An toàn luôn được đặt lên hàng đầu. Bạn hãy đảm bảo động cơ đã tắt hoàn toàn và chìa khóa điện được rút khỏi ổ trước khi tiến hành bất kỳ thao tác nào có liên quan tới hệ thống điện trong ô tô.
2. Xác định vị trí và nhẹ nhàng mở nắp hộp cầu chì một cách cẩn thận để tránh bị gãy nắp. Thông thường, nắp hộp cầu chì thường có lẫy hoặc chốt cố định.
3. Quan sát tổng thể để phát hiện bụi, bẩn, ẩm ướt cùng các dấu hiệu ăn mòn bên trong hộp cầu chì. Sau đó, đi dần vào kiểm tra từng chi tiết bên trong cầu chì. Bắt đầu từ việc xem xét dây chì bên trong, nếu dây đã bị đứt hoặc cháy thì cầu chì đó đã hỏng và cần được thay mới. Đừng quên kiểm tra phần chân cắm của cầu chì để đảm bảo không bị lỏng lẻo hoặc bị oxy hóa.
4. Sử dụng cọ mềm hoặc bình xịt khí nén để thổi sạch các bụi bẩn, mảnh vụn bám dính bên trong và xung quanh hộp cầu chì. Tiếp đến, dùng khăn vải mềm để vệ sinh phần chân cắm cầu chì, rơ-le, lau sạch các bụi bẩn bám trên nắp hộp cầu chì. Đảm bảo mọi thứ khô ráo, sạch sẽ trước khi lắp lại.
5. Nếu phát hiện cầu chì đã bị đứt, cháy, hãy thay thế bằng một cầu chì mới có cùng chỉ số ampe. Tuyệt đối không sử dụng cầu chì có chỉ số ampe cao hơn bởi điều này có thể gây quá tải và hư hỏng cho mạch điện.
6. Sau khi vệ sinh, làm sạch hoặc thay mới cầu chì, bạn hãy kiểm tra lại, đảm bảo tất cả các cầu chì và rơ-le được cắm chắc chắn vào vị trí của chúng.
7. Lắp lại nắp hộp cầu chì một cách cẩn thận, đảm bảo các lẫy hoặc chốt được khóa chặt.

Hộp cầu chì ô tô nên được kiểm tra, bảo trì mỗi khi bạn thực hiện bảo dưỡng xe định kỳ. Khi một thiết bị điện trên xe ngừng hoạt động, việc kiểm tra cầu chì liên quan là một trong những bước đầu tiên.

Chú ý: Luôn đảm bảo sử dụng cầu chì có cùng thông số kỹ thuật. Nếu bạn không chắc chắn bất cứ thao tác nào trên đây, hãy đem xe đến gara uy tín để được kiểm tra và bảo dưỡng bởi kỹ thuật viên chuyên nghiệp.

Trên đây là toàn bộ các thông tin quan trọng về hộp cầu chì ô tô, từ cấu tạo, chức năng cho đến cách xác định vị trí, ý nghĩa các ký hiệu và cách bảo trì, vệ sinh đúng cách. Việc hiểu rõ về hộp cầu chì sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ hệ thống điện trên xe. Nếu bạn đang tìm kiếm các khóa học nghề sửa chữa ô tô chuyên nghiệp để nâng cao tay nghề tại khu vực TPHCM, hãy liên hệ ngay với Auto Protech theo số hotline: 0908.858.875 để nhận tư vấn miễn phí.